Jako jedyne miasto na świecie, które stoi na wodzie, Wenecja zachwyca swoich gości kolorowymi arcydziełami architektury. Każdy budynek i konstrukcja tutaj jest żywą historią. Według statystyk pod względem liczby mieszkańców wybudowano w mieście więcej świątyń niż w jakimkolwiek innym europejskim zakątku. Nie jest to zaskakujące, ponieważ Wenecjanie są bardzo pobożnymi ludźmi. Od niepamiętnych czasów wznoszone bazyliki były kwintesencją bogactwa i potęgi Republiki Weneckiej. W rejonie Dorsoduro, gdzie wody basenu San Marco wpadają do ujścia Canal Grande, wznosi się wspaniała kopulasta świątynia - Katedra Santa Maria della Salute. Bazylika jest uważana za jeden z głównych symboli religijnych Wenecji. Świątynia została zbudowana w najlepszych tradycjach stylu wenecko-barokowego i jest poświęcona Najświętszej Maryi Pannie.
Historia budowy katedry
W XVII wieku ludność Wenecji nękała zaraza. Medycyna średniowiecznej Europy nie znała jeszcze natury drobnoustrojów wywołujących tę chorobę, więc Wenecjanie założyli, że winne jest zatrute powietrze. Głównymi środkami ochrony przed zarazą były obozy kwarantanny dla statków na redzie w lagunie oraz maski z długimi nosami. Takie metody ochrony przed infekcją miały charakter czysto psychologiczny i nie przynosiły żadnego efektu. Straszna pandemia pochłonęła ponad 100 000 istnień ludzkich.
Wielu wierzyło, że koszmarna infekcja była niebiańską karą zesłaną, by ukarać Wenecjan za ludzkie grzechy. Według legendy rząd Republiki Weneckiej z rozpaczy i rozpaczy złożył śluby Najświętszej Maryi Pannie. Obiecano, że jeśli pomoże uwolnić Wenecję od straszliwej choroby, to na jej cześć zostanie wzniesiona wspaniała katedra. W rezultacie zdarzył się cud - zaraza ustąpiła. Nadszedł czas, aby najwyższa szlachta wypełniła swoje zobowiązania wobec niebiańskich mocy.
Wielka Rada pod przewodnictwem Doża Nicolo Contarini zorganizowała konkurs na najlepszy projekt przyszłego kościoła. Autorem arcydzieła został wybrany wybitny architekt tamtych czasów - Baldassare Longen. Młody architekt z entuzjazmem przystąpił do budowy niezwykłego kościoła. Jego zadaniem było zbudowanie świątyni wystarczająco dużej, aby członkowie uprzywilejowanych społeczności, zamożni kupcy i zwykli Wenecjanie mogli się kłaniać i modlić. Główną ideą architekta było zwieńczenie świątyni ogromną kopułą. Miało więc pokazać, jak Matka Boża chroni Wenecję tą półkulą przed zarazą.
Głównym problemem budowniczych była ograniczona powierzchnia, na której planowano wznieść kościół. Zgodnie z koncepcją architekta, podstawa sanktuarium powinna mieć kształt ośmiokąta, aby pomieścić jak największą liczbę parafian. Słaby grunt wymagał dodatkowego wzmocnienia. Zainstalowano ponad milion drewnianych pali, aby zestalić osadzającą się glebę. Głównymi materiałami murarskimi do budowy świątyni były wapień i cegły pokryte wiórami marmurowymi. Budowa kościoła trwała pół wieku. Architekt Longen nie doczekał oficjalnej konsekracji bazyliki. Budowę ukończono ostatecznie pod koniec 1681 roku.
Architektura i dekoracja wnętrz katedry
Santa Maria della Salute zachwyca imponującymi rozmiarami i wykwintną barokową architekturą. Bazylika jest oddzielona od wody Grand Canal marmurowymi schodami niskich schodów. Budowa świątyni jest dość nietypowa dla tradycyjnej architektury religijnej Wenecji. Ośmioboczną budowlę wieńczy ogromna miedziana kopuła o wysokości 60 metrów, która spoczywa na wielkich filarach otoczonych sześcioma kaplicami. Z daleka konstrukcja wygląda bardzo imponująco. W dzień pod promieniami słońca błyszczy marmur, a nocą w ścianach odbijają się wody kanału. Po stronie południowej kościoła dokonano dobudówki, tworząc absydę, w której znajduje się ołtarz główny. Zwieńczony jest kopułą o mniejszym rozmiarze. Za budowlą wznoszą się dwie dzwonnice.
Pomiędzy żebrami wielopłaszczyznowego dachu znajduje się 15 łukowych okien, dzięki którym wewnętrzna kubatura świątyni w ciągu dnia wypełniana jest światłem. Fasada katedry ozdobiona jest gzymsem, przyporami, kolumnami, płaskorzeźbami i posągami z białego marmuru. Główne wejście do świątyni zbudowane jest w formie łuku triumfalnego, otoczonego rzeźbami Matki Boskiej, Michała Archanioła, Jana Chrzciciela, starotestamentowych królów i proroków.
Przestronny i jasny hol wewnętrzny ozdobiony jest łukowymi sklepieniami wspartymi na pilastrach. Luksusowa dekoracja wnętrz zachwyca rozmachem i pięknem. Podłoga pokryta jest marmurowymi płytkami w misternych koncentrycznych kręgach. Główną ideą sanktuarium jest bogata dekoracja kaplic z artystycznymi panelami przedstawiającymi tematy religijne, rzeźbami i kolumnami z płaskorzeźbami na peronie.
W ołtarzu głównym znajduje się główna kompozycja religijna katedry. Jest tu zainstalowana ikona „Madonna Salute”, zabrana z Krety w 1670 roku podczas wojny Republiki Weneckiej z Turcją. Obraz jest zamknięty w marmurowej ramie. Nad ikoną znajdują się małe posągi, które tworzą alegoryczny wątek. Symbolem Wenecji jest młoda dziewczyna, która woła o pomoc do Madonny z dzieckiem w ramionach. Na prawo od nich widać starszą kobietę w łachmanach, uosabiającą zarazę, która ucieka przed aniołkiem. Ta rzeźbiarska kompozycja została stworzona przez słynnego mistrza Giusto Lecourta w 1674 roku.
Bazylika zachwyca bogactwem dzieł wielkiego weneckiego malarza Vecellio Tycjana. Jego niesamowite płótna o tematyce biblijnej zdobią sklepienie ogromnej zakrystii. Są to takie obrazy jak: „Kain i Abel”, „Dawid i Goliat”, „Ofiara Abrahama”. Na szczególną uwagę zasługuje jedno z jego najwcześniejszych arcydzieł, namalowane w 1510 roku „Święty Marek na tronie”. Artysta umiejętnie odmalował scenę modlitwy lekarzy do Marka Apostoła o ocalenie od zarazy świętych Rocha i Sebastiana, patronów ciężko chorych. Głównym panelem Tycjana, który zdobi sanktuarium, jest „Zstąpienie Ducha Świętego na Apostołów”. Obraz znajduje się w ołtarzu głównym.
W bazylice znajdują się trzy wyjątkowe obrazy ołtarzowe autorstwa neapolitańczyka Luki Giordano: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Wejście Najświętszej Maryi Panny do świątyni. Stworzył te murale według własnych fantazji w dość krótkim czasie, za co otrzymał przydomek „Luka, szybko pracuje”. Umiejętne dzieło Jacopa Tintoretta „Wesele w Kanie Galilejskiej” z pewnością przyciągnie uwagę odwiedzających świątynię. Płótno opisuje ucztę weselną opartą na historii ewangelii. W tle obrazu Chrystus zasiada u szczytu stołu, zamieniając wodę w wino. Artysta przesuwa do przodu obrazy dzbanów na wodę, które służą gościom.
Ciekawostki o Santa Maria della Salute w Wenecji
Przez ponad trzy stulecia 21 listopada każdego roku w Wenecji miały miejsce znaczące wydarzenia. Tego dnia w bazylice Santa Maria della Salute odprawiane jest uroczyste nabożeństwo na cześć cudownego ocalenia z epidemii dżumy oraz msza dziękczynna dla Matki Boskiej za uratowanie od śmiertelnej pandemii. W pobliżu świątyni można zobaczyć niesamowity widok. Przed sanktuarium ustawiają się gondole i łodzie, które mają stanowić przejście przez Canal Grande na Plac św. Marka dla procesji pielgrzymów.
W 2010 roku w jednym z pomieszczeń katedry wybuchł pożar. Pożar rozprzestrzenił się na salę główną. Podczas akcji ratowniczej strażaków woda uszkodziła tylko jeden obraz – „Dawid i Goliat”.W krótkim czasie panel Tycjana został przywrócony.
Gdzie jest i jak dojechać do Santa Maria della Salute
Katedra Santa Maria della Salute dominuje w okolicy Dorsoduro. Ta wyspa Wenecji jest obmywana wodami Canale Grande i sadzawką laguny. Świątynia znajduje się naprzeciwko obszaru San Marco. Do katedry można dostać się tramwajem wodnym (trasa nr 1). Tramwaj wodny zabierze turystów bezpośrednio na molo u podnóża marmurowych schodów prowadzących do katedry. Do bazyliki można również dojść pieszo. Aby to zrobić, musisz przekroczyć Canal Grande przez most Akademica, który łączy wyspy San Marco i Dorsoduro. Kopuła katedry Santa Maria della Salute widoczna jest z daleka z całego miasta.
