Adres: Rosja, region Jarosławia, Jarosław, ul. Pierwomajskaja, 67
Rozpoczęcie budowy: 1657 rok
Zakończenie budowy: 1682 rok
Świątynie: cząstka relikwii Apostoła Andrzeja Pierwszego Powołanego, ikona z cząstką relikwii mnicha Eliasza z Murom
Współrzędne: 57 ° 37'19,4 "N 39 ° 53'33,2" E
Miejsce dziedzictwa kulturowego Federacji Rosyjskiej
Zawartość:
Według źródeł, które do nas dotarły, świątynia poświęcona Archaniołowi Michałowi jest najstarszą w starożytnym Jarosławiu. Został zbudowany wcześniej niż Katedra Wniebowzięcia NMP. Budowa kamiennego kościoła trwała całe ćwierć wieku. Dlatego w jego wyglądzie zachowały się cechy dwóch tradycji architektury Jarosławia. Dziś kościół ten jest funkcjonującą świątynią garnizonową, zachwycającą widoki parafian i turystów eleganckimi fasadami i białymi listwami.
Historia kościoła Archanioła Michała
Według zachowanej legendy, pierwsza świątynia, w miejscu, w którym obecnie znajduje się kościół, została zbudowana w 1215 roku z woli trzeciego księcia Jarosławia Konstantina Wsiewołodowicza (Mędrca). Został wzniesiony z baru i poświęcony ku czci Archanioła Michała. Świątynia ta stoi od prawie 80 lat.
Widok kościoła od strony św. Pierwomajskaja
Kiedy popadł w ruinę, został zastąpiony nowym, również wykonanym z drewna. A druga żona księcia Jarosławia Fiodora Rostislavovicha Cherny - Anna podarowała nowemu kościołowi bardzo piękną ikonę z twarzą Archanioła Michała, bogato zdobioną złotem, srebrem, perłami i kamieniami szlachetnymi. Na jej rozkaz świątynię zaczęto uważać za katedrę. Ponadto historycy uważają, że służył jako kościół pałacowy, ponieważ w pobliżu mieszkali wówczas książęta udzielni Jarosławia.
Co ciekawe, Anna była córką chana Złotej Ordy i otrzymała swoje imię na chrzcie. Małżeństwo między nią a księciem Jarosławia odbyło się za zgodą patriarchy Konstantynopola. I w tym związku urodzili się dwaj synowie - Dawid i Konstantyn.
W 1657 r. parafianie zebrali niezbędne fundusze i położyli nowy murowany kościół. Ale rok później w mieście wybuchł niszczycielski pożar. Pożar strawił prawie wszystkie drewniane budynki i spowodował ogromne zniszczenia nielicznych wówczas kamiennych budynków. Mieszkańcy Jarosławia bardzo długo wyzdrowiali po tak strasznej katastrofie. Brakowało środków ani energii na budowę nowego kościoła i trwało to 25 lat. Konsekracja świątyni miała miejsce dopiero w 1682 roku za panowania metropolity Iona Sysoevicha.
Kościół znajdował się na zachodnich obrzeżach Streleckiej Słobody miasta i służył jako miejsce modlitwy dla personelu wojskowego. Oznacza to, że był to garnizon. I to nie przypadek, ponieważ Michał Archanioł był od dawna czczony przez wojsko jako niebiański patron i obrońca.
Widok kościoła z nabrzeża Kotoroslnaja
Zachowały się stare fotografie kościoła, wykonane na początku XX wieku. Pokazują one, że fasady świątyni są pobielone. W tym czasie jego parafianami było tylko 82 mieszkańców Jarosławia. W kościele znajdowały się starożytne ikony, srebrne krzyże z relikwiami świętych, a także stary rękopis, tak zwana „Księga celna”, w której miejscowy ksiądz Siemion Jegorow od 1761 do 1825 r. prowadził kronikę kościoła.
Wraz z nadejściem nowego rządu los prawie wszystkich budynków sakralnych w Rosji zmienił się dramatycznie. W 1918 r., kiedy w Jarosławiu wybuchło powstanie białogwardyjskie przeciwko władzy sowieckiej, kościół został poważnie uszkodzony przez pociski artyleryjskie i odłamki. W 1924 r. świątynia, podobnie jak większość cerkwi w Jarosławiu, została zamknięta dla wierzących. Kosztowności i sprzęty liturgiczne zostały skonfiskowane i po prostu plądrowane. Na szczęście uratowano bezcenny dar przechowywany od czasów Anny, księżniczki Jarosławia - ikonę „Michaił Loratny”, namalowaną przez bizantyjskich mistrzów. A dziś można go zobaczyć w kolekcji Państwowej Galerii Trietiakowskiej w Moskwie.
W 1925 r. przetopiono dzwony kościelne. Następnie lokal przez wiele lat służył jako magazyn. I w tym celu wewnątrz budynku wzniesiono przegrody międzyścienne. W tym czasie wielkie zniszczenia zostały wyrządzone freskom świątyni i wielobarwnym kafelkom, które zdobiły jej ganek. Zachowało się ceglane ogrodzenie otaczające świątynię, za wyjątkiem łukowej bramy. Przez pewien czas kościół należał do Muzeum-Rezerwatu Jarosławskiego i został odrestaurowany.
Widok kościoła św. Michała Archanioła z dzwonnicy klasztoru Przemienienia Pańskiego
I dopiero w 1994 roku świątynia została zwrócona wierzącym. Najpierw przywrócono ciepły kościół. Następnie otynkowano elewacje budynku i całkowicie odnowiono witraże w oknach. I wreszcie, po szeroko zakrojonych pracach remontowych, świątynia odzyskała dawne piękno i świetność.
Architektura i dekoracja wnętrz kościoła św. Michała Archanioła
Świątynia została zbudowana zgodnie z tradycjami architektonicznymi, które istniały w połowie XVII wieku. Jest to duży, czterosłupowy, trójabsekcyjny kościół na wysokiej piwnicy. Najprawdopodobniej służył jako magazyn do przechowywania towarów, ponieważ świątynia znajdowała się w pobliżu Placu Handlowego Jarosławia.
Typowe dla tamtych czasów są monumentalne formy, jakie posiada dolna kondygnacja świątyni oraz bardzo piękny wysoki ganek wykonany na pełzających łukach. Główna bryła kościoła ma dwie kondygnacje, od północy i zachodu otoczona jest krużgankami. Na północny-zachód od niej wznosi się wysoka dzwonnica, której masywną podstawę wieńczy niespodziewanie mały ośmioboczny namiot.
Późniejsze tradycje architektoniczne, z których korzystali architekci już pod koniec XVII wieku, zostały przeniesione przede wszystkim na dach świątyni. To już jest bardziej praktyczne - hiphopowe. I tylko rząd kokoshników pod nim przypomina o wcześniej używanych zakomarach. Kościół Michała Archanioła jako pierwszy w mieście zastosował ten nowy - dwuspadowy rodzaj dachu, który nie pozwalał na gromadzenie się śniegu na dachu. Ponadto w świątyni wykonano wysokie okna, a pięć kopuł i podtrzymujące je potężne bębny świetlne są duże.
Kopuły kościoła Archanioła Michała
Krytycy i historycy sztuki tłumaczą ten nieco zróżnicowany wygląd architektoniczny poszczególnych części budowli sakralnej bardzo długim okresem jej budowy. Wszak świątynia powstawała przez ćwierć wieku. W tym czasie architekci i budowniczowie mieli nowe potrzeby i możliwości. A sylwetki świątyń zaczęły być bardziej wyraziste, wyraźnie widoczne z daleka.
W kościele Archanioła Michała nie ma proporcjonalności i harmonii najlepszych zabytków architektury Jarosławia, ale mimo to jest bardzo piękny. Połączenie czerwonawych ścian i śnieżnobiałych pilastrów, zakomarów i listew oraz zielonkawych kopuł nadaje świątyni elegancję i powagę.
W całej swojej historii kościół był przebudowywany, ale tylko nieznacznie. Np. w związku z wzniesieniem po północnej stronie budynku kaplicy w formie wieżyczki, poświęconej zakonnikom Zosimie i Savvatym, rozebrano ganek prowadzący na emporę. Wiadomo, że ołtarz boczny miał czteropoziomowy złocony ikonostas i został częściowo pomalowany w 1848 roku.
Elewacje kościoła i jego wysoki zachodni kruchta zdobią malownicze zielone kafle. Dziś są jednymi z najstarszych w Jarosławiu, a z wiekiem ustępują jedynie szkliwionej ceramice Kościoła Narodzenia Pańskiego.
Widok kościoła od wschodu
Malowidło wewnętrzne kościoła zostało wykonane latem 1731 roku przez izografów Jarosławia, pod kierunkiem słynnego mistrza Fiodora Fiodorowa, znanego w całej Rosji. Przed kościołem Archanioła Michała namalował Sobór Wwiedeński Klasztoru Tolgskiego, Kościół Zbawiciela na Mieście i Nikolę Melenkę. Krytycy sztuki uważają również, że mistrz miał swój udział w tworzeniu fresków w jarosławskich kościołach proroka Eliasza, Narodzenia Pańskiego i Zwiastowania, a także w cerkwiach Wołogdy Dymitra Priłuckiego i wstawiennictwa Najświętszej Bogurodzicy. W roku, w którym malowano świątynię Archanioła Michała, Fiodorow był już głębokim starcem.Na szczęście na południowej ścianie kościoła zachowały się nazwiska wszystkich malarzy ikon, którzy pracowali przy tworzeniu jego pięknych fresków. Ich starannością i kunsztem powstało prawie 500 pieczątek na ścianach.
Obecny stan kościoła św. Michała Archanioła
Obecnie cerkiew jest funkcjonującą cerkwią należącą do garnizonu wojskowego Jarosławia.
Powstały tu trzy trony. Główna poświęcona jest Archaniołowi Michałowi i innym bezcielesnym Niebiańskim Siłom. Jest to zimna świątynia znajdująca się na drugim piętrze budynku. Zimowa część kościoła, wybudowana w południowym skrzydle empory w 1781 r., została poświęcona ku czci Zwiastowania Bogurodzicy. To tutaj, w podziemiach budynku, odbywają się obecnie nabożeństwa. Trzeci tron powstał na cześć mnichów cudotwórców Sołowieckich - Zosimy i Savvaty.
Warto zauważyć, że co roku w sierpniu cerkiew staje się jednym z miejsc, w których odbywają się imprezy jarosławskiego festiwalu „Przemienienie” poświęcone muzyce kościelnej i chóralnej. Najlepsi dzwonnicy demonstrują swoje umiejętności na specjalnej drewnianej dzwonnicy, ustawionej na terenie świątyni.
Jak dostać się do kościoła Archanioła Michała?
Kościół znajduje się w Jarosławiu przy ulicy Pierwomajskiej 67. Wcześniej ulica ta nazywała się Kazańska.
Samochodem. Autostrada federalna M8 prowadzi z Moskwy do Jarosławia. W granicach miasta nazywa się Prospekt Moskiewski. Wzdłuż niej trzeba przejść przez rzekę Korotosl i za mostem samochodowym skręcić w prawo na nasyp Korotosl, który prowadzi do kościoła św. Michała Archanioła.
Pociągiem. Z Moskwy do Jarosławia pociągi ekspresowe docierają w 3 godziny 16 minut. Podróż regularnym pociągiem trwa od 4 do 5,5 godziny. Z Dworca Moskiewskiego w Jarosławiu odległość do kościoła Archanioła Michała wynosi 2,9 km. Możesz do niego dojść pieszo, a także podjechać autobusem lub minibusem.
