Nazwa „Antarktyka” natychmiast kojarzy się z wiecznymi blokami śniegu i lodu o grubości około 4 km w niektórych miejscach na rozległym obszarze białego kontynentu. Wydaje się, że wszystko tutaj powinno być nasycone wilgocią. Ale bez względu na to, jak brzmi to paradoksalnie, to właśnie wśród tej obfitości śniegu znajdują się najsuchsze pustynie naszej planety. Antarktyda położona jest na biegunie południowym, ale mimo tego położenia geograficznego jest najzimniejszym kontynentem na świecie, gdzie w styczniu temperatury sięgają -93 stopni Celsjusza.
Sensacja naukowa
Nawet pracownicy polarnych stacji badawczych nie mogą tam być w tym okresie i pracują tylko latem w -25. Ogrom Antarktydy przypomina równiny księżycowe, gdzie człowiek jest rzadkim gościem. Odkrywcy polarni wyznaczyli granice suchych pustyń McMurdo lodowego kontynentu: Victoria, Wright i Teyler.
Odkrycie to stało się sensacją naukową, założoną przez amerykańskich żeglarzy w ubiegłym stuleciu, wyprzedzając rosyjskich naukowców o zaledwie kilka dni. Badania wykazały, że 2% terytorium Antarktydy niezajętego przez śnieg i lód jest najbardziej suchym miejscem na świecie, gdzie od dwóch milionów lat nie pada deszcz. Drugim najbardziej suchym miejscem na Ziemi jest chilijska pustynia Atacama, na niektórych obszarach nie było opadów od ponad 400 lat, a całe terytorium pustyni pokryte było średnim rocznym opadem wynoszącym 0,1 mm.
Warunki klimatyczne
Wraz z faktem, że najsuchsze pustynie znajdują się na Antarktydzie, kontynent ten jest uważany za najbardziej wilgotne i najbardziej wietrzne miejsce, ponieważ to tutaj 70% zasobów słodkiej wody całej naszej planety koncentruje się w postaci ogromnych złóż lodu.
Suchość antarktycznych pustyń tłumaczy się obecnością w tych strefach stałych wiatrów katabatycznych, których prędkość jest katastrofalnie ogromna i wynosi 320 kilometrów na godzinę. Nazwano je tak ze względu na szybkość zsuwania się po zboczach pod wpływem grawitacji. W takich warunkach po prostu niemożliwe jest utrzymywanie się wilgoci, śnieg natychmiast przechodzi w stan gazowy, więc nie ma lodu, chociaż najdłuższa rzeka na Antarktydzie, Onyks, płynie prawie obok suchych pustyń, a jezioro Vida znajduje się trochę dalej.
Nawet odkrycie tych pustyń pośród białej ciszy było nieludzko trudnym zadaniem: silny mróz w połączeniu z szalonym wiatrem stworzyły nieznośne warunki badawcze dla polarników. Fakt identyfikacji suchych miejsc i przyczyn ich występowania stał się nie tylko odkryciem naukowym, ale prawdziwym heroicznym wyczynem entuzjastycznych badaczy.
Obserwacje naukowe suchych dolin są nadal aktywnie prowadzone i już ustalono, że ich przestrzeń jest bardzo podobna do przestrzeni marsjańskiej pod względem cech zewnętrznych i klimatycznych. To nie przypadek, że NASA testuje tutaj pojazdy pochodzące z Wikingów, mając nadzieję, że wkrótce użyją ich na Czerwonej Planecie.
Lodowate jeziora suchej pustyni
Zamarznięte jeziora odkryto w wyschniętej dolinie Wright, w której woda ma bardzo wysokie stężenie soli, przewyższające zasolenie Morze Martwe. Ale nawet to zawiera jeszcze nie zbadane mikroorganizmy i bakterie, których głównym składnikiem są pierwiastki siarki i żelaza. Skały ratują je przed śmiercią, a podczas topnienia lodowców, wychodzące bakterie malują wodę na czerwono, sprawiając wrażenie Krwawego Wodospadu, który można obserwować w innej suchej dolinie – Taylor.
Odkrycie takich pierwotniaków po raz kolejny pośrednio przekonuje naukowców o słuszności teorii o możliwości życia żywych organizmów na Marsie. Kolejną oznaką podobieństwa suchych pustyń Antarktydy do tajemniczej planety jest czerwonawo-rdzawy kolor ich powierzchni, na której nie ma roślinności ani zwierząt.
Eksploracja suchej pustyni
Dlaczego ptaki i zwierzęta polarne mogą żyć w lodzie, ale w suchych dolinach, gdzie nie ma śniegu, nie ma go? Nadmierna suchość atmosfery uniemożliwia życie zwierzętom i roślinom. Ale, jak dowiadują się naukowcy-zoolodzy i biolodzy, nie zawsze tak było.
Do takiego wniosku doszli, gdy zaczęli odnajdywać zmumifikowane szczątki fok, doskonale zachowane w suchym powietrzu na suchej Pustyni Wiktorii. Przypuszczalnie te ssaki żyły tu około 3000 lat temu. W konsekwencji w tym okresie zmieniły się warunki klimatyczne i geograficzne istnienia na terenach zwanych obecnie suchymi pustyniami.
Polarnicy Antarktydy zmagają się teraz z tym problemem, wysuwają różne teorie przyczyn zmian w strefach klimatycznych kontynentu lodowego, ale jak dotąd nie ma bezpośredniej odpowiedzi na te pytania. Antarktyda nadal pozostaje tajemniczym, mało zbadanym kontynentem, dlatego ekspedycje badawcze nie przerywają pracy, mimo surowych, nieludzko trudnych warunków przebywających tu ludzi nawet w antarktycznym sezonie „letnim”, kiedy temperatura powietrza wynosi -25 stopni Celsjusza.
Turystyka antarktyczna
Ale nawet tutaj, w krainie wiecznego chłodu, możliwe są rejsy turystyczne. Na przykład taka podróż statkiem motorowym „L Austral” planowana jest z okazji Nowego Roku od 29 grudnia 2015 r. do 8 stycznia 2016 r. Dla tych, którzy mogą wziąć udział w tym fantastycznym rejsie, czeka najbardziej niezwykłe święto noworoczne wśród lodowatej ciszy gór lodowych, wiecznych śniegów, wśród których giną czerwono-brązowe przestrzenie suchych dolin. Można sobie wyobrazić zachwyt podróżnych obserwujących przez okna kolonię pingwinów królewskich czy fok, spokojnie żyjących na krach.
Wspaniały luksusowy statek wypłynie z argentyńskiego portu Ushuaia o 18.30 29 grudnia. Miasto portowe znajduje się na samym skraju Argentyny i jest stolicą Ziemi Ognistej - parku narodowego stanu. Od jego oględzin rozpocznie się podróż 190 turystów, którzy chcieli wziąć udział w tak egzotycznej wyprawie, która pozwoli im odwiedzić baśniowe królestwo Królowej Śniegu i na własne oczy zobaczyć olśniewające surowe piękno lodowych pałaców tajemniczo niedostępny kontynent.
Więcej informacji o rejsach na Antarktydę w naszym artykule.
